Wybór szkoły ponadgimnazjalnej to jedna z
najważniejszych decyzji w Twoim życiu. Przemyślana i trafna będzie procentować
w dorosłym życiu, dając zadowolenie i satysfakcję z wykonywanej profesji.
Pochopna i przypadkowa może przynieść rozczarowanie już na początku nauki.
Wybieraj ze spokojem i
rozwagą. Dobra decyzja stworzy możliwość samorealizacji i zadowolenia. Aby to
osiągnąć wybierz zawód, którego wykonywanie będzie przyjemnością.
Już dziś zastanów się:
- Co chcesz w życiu robić ?
- Kim chcesz zostać ?
- W jakim kierunku się kształcić ?
- Jak zmienia się rynek pracy? Jakie zawody są poszukiwane ?
- Do jakiej szkoły pójść ?
CZYNNIKI TRAFNEGO WYBORU ZAWODU
Wybierając zawód, szkołę weź pod
uwagę:
1. Wiedzę o sobie.
Poznanie samego siebie da Ci świadomość, czego chcesz i co masz do zaoferowania.
Poznaj swoje:
ZAINTERESOWANIA-
dają napęd do działania, pobudzają aktywność, przyczyniają
się do nabywania wiedzy i umiejętności z danej dziedziny. Wybierając zawód
należy zwrócić uwagę na trwałość i siłę zainteresowań. Silniejsze
zainteresowania zazwyczaj trwają dłużej, nie nużą, a podejmowane w tym zakresie
działania dają satysfakcję i prowadzą do sukcesu. Ludzie różnią się
zainteresowaniami. Jednych fascynuje mechanika, innych literatura, a
jeszcze innych przyroda. Każda z tych osób swój wolny czas poświęca
innym czynnościom. Rozwijanie zainteresowań
ułatwia naukę szkolną. Nierzadko zdarza się, że młodzież, a
nawet dorośli nie znają swoich zainteresowań, co może prowadzić do błędnych
decyzji edukacyjno-zawodowych. Osoby wykonujące pracę zgodną
z zainteresowaniami pracują sumienniej, wydajniej, z przyjemnością
wywiązują się ze swoich
obowiązków, a przez to
czerpią zadowolenie i
mobilizują się do dalszego
rozwoju.
UZDOLNIENIA
stanowią podstawę do rozwoju zainteresowań. Wyróżniamy
zdolności ogólne (np. inteligencja, wyobraźnia, zręczność) oraz zdolności
specjalne np. muzyczne, językowe, matematyczne, plastyczne, techniczne. O
zdolnościach kierunkowych mówimy wtedy, gdy wysokim osiągnięciom np. szkolnym
towarzyszy łatwość przyswajania wiedzy i umiejętności oraz
przeciętny wkład pracy. Świadomość
własnych zdolności jest nieodzowna
podczas wyboru zawodu, szkoły. Wykonywanie każdego
zawodu wymaga określonych
uzdolnień np. w zawodzie: nauczyciela konieczne są uzdolnienia interpersonalne, tłumacza –
językowe, a inżyniera budownictwa-
techniczne.
UMIEJĘTNOŚCI
są wypadkową zainteresowań i uzdolnień. Niektóre
czynności wykonujemy chętniej, z
większym zaangażowaniem, efektywniej, inne zaś
sprawiają trudność i nagazujemy
się w nie
niechętnie. Posiadane umiejętności predestynują do pracy z ludźmi,
z danymi, bądź
rzeczami. Jeśli lubisz obliczać, planować budżet, klasyfikować,
rejestrować, gromadzić i przetwarzać dane, dokonywać analiz, bilansować, to
masz predyspozycje do pracy z danymi. Przykładowe zawody to: księgowy, analityk
finansowy, ekonomista, rzeczoznawca, makler giełdowy, urzędnik podatkowy.
Aby uplasować się w grupie
zawodów wymagających kontaktu z ludźmi nieodzowne są takie umiejętności jak:
aktywne słuchanie, wzbudzanie zaufania, organizowanie, inicjowanie i
podtrzymywanie rozmowy, negocjowanie, dyskutowanie, doradzanie, argumentowanie,
przekonywanie, koordynowanie. Typowe zawody związane z pracą na rzecz ludzi to:
nauczyciel, pielęgniarka, lekarz, psycholog, pracownik socjalny, asystent osoby niepełnosprawnej, negocjator, doradca
personalny.
Grupa zawodów wymagająca
kontaktu z rzeczami obejmuje zawody związane z przetwarzaniem surowców, produkcją, obsługą
maszyn i urządzeń, uprawą roślin.
Wskazane są takie umiejętności jak: budowanie, konserwowanie, naprawianie, obsługiwanie
maszyn i rządzeń, posługiwanie się narzędziami, zręczność manualna. Typowe
zawody to: hydraulik, murarz, mechanik, ogrodnik, technik elektronik,
zegarmistrz.
OSOBOWOŚĆ
to stała
i trwała organizacja charakteru,
temperamentu, intelektu i cech
fizycznych.
Wyróżnia się
sześć głównych typów osobowości
zawodowej (wg teorii J. Hollanda) :
REALISTYCZNA – charakteryzuje osoby
zainteresowane zawodami wymagającymi praktycznego myślenia i zdolności
mechanicznych. Osoby te myślą w sposób konkretny, trzeźwy i praktyczny. Nie
wykazują specjalnych zainteresowań społecznych, nie lubią zadań wymagających
kompetencji towarzyskich i emocjonalnych.
Przykładowe zawody: elektryk, technik, stolarz, hydraulik, budowlaniec, mechanik, ogrodnik,
operator maszyn.
BADAWCZA – charakteryzuje osoby zainteresowane
zawodami wymagającymi abstrakcyjnego i analitycznego myślenia. Osoby te
wykazują przede wszystkim zainteresowania naukowe, charakteryzują się
ciekawością. Lubią teoretyzować, koncentrować się na problemach naukowych,
unikają problemów i zadań praktycznych.
Przykładowe zawody: fizyk, biochemik, analityk, pracownik naukowy, ekonomista, socjolog,
filozof.
ARTYSTYCZNA – charakteryzuje osoby
zainteresowane zawodami wymagającymi wyobraźni, złożoności poznawczej,
niekonwencjonalności, nie znoszą rutyny i szybko nudzą się monotonną i prostą
pracą. Są to osoby twórcze, interesujące się sztuką, szukające w pracy
oryginalnych i nowych rozwiązań. Osoby wrażliwe na ocenę społeczną, szukające
uznania.
Przykładowe zawody: artysta plastyk, aktor, kompozytor, grafik reklamowy, architekt,
projektant.
SPOŁECZNA – charakteryzuje osoby
zainteresowane zawodami wymagającymi umiejętności nawiązywania kontaktu z
innymi, wrażliwości, chęci pomagania. Osoby te charakteryzują się
opiekuńczością, dojrzałością emocjonalną, zaangażowaniem w sprawy społeczne i
polityczne.
Przykładowe zawody: psycholog, terapeuta, opiekunka, nauczyciel, sprzedawca, doradca,
polityk.
PRZEDSIĘBIORCZA – charakteryzuje osoby
zainteresowane zawodami, których podstawowym celem jest uzyskanie zysku. Osoby
te wyróżniają się dużą motywacją osiągnięć, rządzą sukcesu i awansu. Są
zaradne, wykazują zdolności przywódcze, lubią ryzyko. Preferują zadania nie do
końca określone, bez twardych wytycznych.
Przykładowe zawody: makler, przedsiębiorca, agent ubezpieczeniowy, agent nieruchomości.
KONWENCJONALNA – charakteryzuje osoby
zainteresowane zawodami wymagającymi rutyny, sumienności i rzetelności. Nie
tolerują niejasności i nieścisłości, mają ugodowy charakter i dobrą pamięć.
Przestrzegają norm i zasad, lubią jednoznaczne procedury i wymagania.
Przykładowe zawody: księgowy, kontroler jakości, kurator, inwentaryzator, analityk
finansowy.
STAN ZDROWIA.
Nie wszyscy
mogą pracować w
każdym zawodzie. Osoby z określonymi zmianami w
stanie zdrowia nie mogą kształcić się, ani wykonywać pewnych zawodów np. osoby
z chorobami alergicznymi, czy astmą oskrzelową nie mogą
wykonywać ciężkich prac fizycznych, niewskazana jest także praca wykonywana
w wysokiej temperaturze oraz w
polu magnetycznym, a więc przeciwwskazane są następujące zawody: piekarz, zootechnik,
ciastkarz, kuśnierz, murarz, stolarz, tkacz, technik farmaceutyczny.
Osobom z chorobami reumatycznymi niewskazana jest praca wykonywana na
wolnym powietrzu, praca wykonywana w wilgoci, w zimnych pomieszczeniach, w zmiennych
warunkach atmosferycznych, a więc przeciwwskazane są następujące zawody: masaż,
mechanik maszyn rolniczych, technik geodeta, ogrodnik, rybak, rolnik.
Wiedzę o sobie
skonfrontuj z wymaganiami
wybranego zawodu.
Wykorzystaj informacje o sobie od rodziców, nauczycieli, lekarza, kolegów.
Możesz także skorzystać z usług doradcy zawodowego, który dysponuje narzędziami
do diagnozy predyspozycji zawodowych, zainteresowań, uzdolnień.
2. Wiedzę o zawodach.
Znajomość różnych
zawodów pomoże ocenić, które z nich mogą
spełnić twoje potrzeby. Poznaj: zakres obowiązków, czynności zawodowe, wymagania, środowisko pracy oraz
możliwości zatrudnienia w
wybranym zawodzie.
Informacje o
zawodach możesz znaleźć w
prasie młodzieżowej (Perspektywy, Viktor,
Cogito), przewodnikach po zawodach, teczkach zawodoznawczych, ulotkach o
zawodach (materiały dostępne m.in.
w poradniach psychologiczno- pedagogicznych),
Internecie.
3. Ścieżki kształcenia.
Pozyskaj wiedzę dotycząca możliwości zdobycia kwalifikacji
zawodowych, przekwalifikowania oraz
podnoszenia kwalifikacji. Zdarza
się, że sytuacja społeczno- ekonomiczna wymusza zmianę zawodu.
4. Zmiany na rynku pracy.
Przy wyborze zawodu
ważna jest orientacja w tym,
co się dzieje na rynku pracy,
na które zawody
rośnie zapotrzebowanie, a które
schodzą z rynku
pracy.
Obecnie stałe zapotrzebowanie utrzymuje się na
zawody w branży ochrony zdrowia lekarzy, dietetyków, fizjoterapeutów, masażystów,
opiekunów do osób starszych.
Polacy coraz częściej
dbają o swoje otoczenie, co przekłada się na wzrost zapotrzebowania na pracę
florystów, projektantów wnętrz, projektantów terenów zielonych, absolwentów
ochrony środowiska.
Popularnością
cieszą się zawody budowlane, architekci, informatycy, administratorzy sieci.
Poszukiwani są także logiści, księgowi, doradcy inwestycyjni, doradcy
ubezpieczeniowi, doradcy zawodowi, sprzedawcy, inżynierowie różnych specjalności.
Społeczeństwo
polskie starzeje się, co wpływa na wzrost
zapotrzebowania na pracę specjalistów z
zakresu ochrony zdrowia służb
socjalnych np. pielęgniarzy, rehabilitantów, opiekunek lekarzy, pomocy
domowej, pracowników socjalnych, asystentów osób starszych, asystentów osób
niepełnosprawnych.
Przewiduje się:
-wzrost zapotrzebowania na pracowników o wysokich
kwalifikacjach,
-wzrost zatrudnienia w usługach, w szczególności
niematerialnych,
- spadek zatrudnienia w rolnictwie,
-popyt na zawody z zakresu mikroelektroniki, informatyki,
biotechnologii, ochrony zdrowia, bankowości, ochrony środowiska, ochrony
zdrowia, edukacji dorosłych, bankowości, przemysłu rozrywkowego,
-pracodawcy poszukują pracowników z takimi cechami jak:
samodzielność, kreatywność, dyspozycyjność, gotowość do zmian oraz
ustawicznego dokształcania się.
Do wyboru masz następujące typy szkół ponadgimnazjalnych:
ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA- nauka
trwa 3 lata. W programie nauczania występują przedmioty ogólnokształcące,
ogólnozawodowe i specjalistyczne.
Praktyczna nauka zawodu odbywa się w warsztatach szkolnych lub w innych
zakładach pracy. Ucząc się w szkole zawodowej zdobywasz jedną lub dwie kwalifikacje zawodowe. Szkoła
kończy się egzaminem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe.
TECHNIKUM – nauka trwa 4 lata. W
klasie pierwszej kontynuujesz naukę treści
poznawanych na przedmiotach ogólnokształcących w
gimnazjum. Od klasy drugiej większość stanowią przedmioty zawodowe oraz
zajęcia praktyczne. Kształcąc się w technikum
możesz zdobyć zawód, na uzyskanie którego
składają się dwie lub trzy
kwalifikacje zawodowe.
Egzaminy na poszczególne kwalifikacje będą przeprowadzane na różnych
etapach nauki. Technikum przygotowuje również do egzaminu maturalnego, a więc
przygotowuje również do kontynuacji nauki na studiach.
LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE- nauka trwa 3 lata. W klasie pierwszej
kontynuujesz naukę treści poznawanych na przedmiotach ogólnokształcących w
gimnazjum. Od klasy drugiej uczysz się na rozszerzonym poziomie wybranych
przedmiotów. Liceum przygotowuje do egzaminu
dojrzałości i kontynuacji
nauki na studiach. Absolwent liceum może także zostać słuchaczem studium,
zdobywając zawód na poziomie średnim.
W podejmowaniu
decyzji edukacyjno zawodowej
pomogą ci pracownicy
poradni
psychologiczno-pedagogicznej.
Instytucja ta świadczy bezpłatne usługi na wniosek
rodzica lub pełnoletniego ucznia.
W zakresie orientacji i
poradnictwa zawodowego poradnia realizuje następujące zadania:
- diagnozowanie predyspozycji
zawodowych
-udzielanie porad i konsultacji związanych z wyborem zawodu, szkoły,
- udostępnianie informacji o zawodach, ścieżkach edukacyjnych, typach
szkół,
- specjalistyczna pomoc uczniom z przeciwwskazaniami zdrowotnymi do
wyboru zawodu,
- wsparcie szkół w
przygotowaniu uczniów do
podejmowania decyzji
edukacyjno-zawodowych (
prowadzenie warsztatów, prelekcji, udzielanie
informacji zawodowej).
Poradnie wyposażone są w
profesjonalne narzędzia diagnostyczne do
badania:
- możliwości intelektualnych,
- zainteresowań,
- uzdolnień,
- osobowości,
- temperamentu.
Ponadto poradnie dysponują
źródłami informacji o zawodach:
- teczki o zawodach,
- przewodniki po
zawodach,
- aktualne, lokalne oferty szkół,
- pakiety multimedialne
